Μια κωμωδία σε πέντε πράξεις του Μακιαβέλλι μας δείχνει με εύθυμο τρόπο σε τι πανούργα σχέδια μπορεί να καταφύγει ένας ερωτευμένος για να πλησιάσει το αντικείμενο του πόθου του. Ο πρωταγωνιστής, Καλλίμαχος, ένας νεαρός, πλούσιος κι ωραίος άντρας, ερωτεύεται παράφορα την παντρεμένη ντόνα Λουκρέτσια και βάζει σκοπό της ύπαρξης του να την ξελογιάσει ώστε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του ως μόνιμος εραστής της. Για να το πετύχει αυτό θα βάλει σ’ εφαρμογή ένα δόλιο σχέδιο και με τη βοήθεια πολλών καλοθελητών που κοιτάνε το συμφέρον τους, θα καταφέρει τον τελικό του στόχο: Να περάσει ένα βράδυ στην κρεβατοκάμαρα της αγαπημένης του, με τις ευλογίες του άντρα της!
Ο Μακιαβέλλι γράφει μια καυστική κωμωδία με φόντο τα ήθη και τα έθιμα, την υποκρισία και την εύπλαστη ηθική της ιταλικής κοινωνίας του 16ου αιώνα. Δεν αφήνει τίποτε όρθιο! Ξεκινά από την αγαθοσύνη των αντρών που για να αποκτήσουν έναν διάδοχο που θα τους κληρονομήσει είναι ικανοί να παραχωρήσουν τη γυναίκα τους στην αγκαλιά του πρώτου τυχόντα και φτάνει μέχρι και να σατιρίζει καυστικά τους παπάδες της Καθολικής Εκκλησίας που για να μαζέψουν χρήματα στο παγκάρι τους θα φτάσουν να εξαπατήσουν πρόθυμα τον οποιονδήποτε, ενώ θα επικαλεστούν ψεύτικα θαύματα για να συγκινήσουν την πλειονότητα της μάζας. Ο Μακιαβέλλι δεν έχει ούτε ιερό, ούτε όσιο και με το πρόσχημα της κωμωδίας, μοιράζεται μεγάλες αλήθειες και διαχρονικά μυστικά της ιλαρής ανθρώπινης ύπαρξης με τους θεατές.
Το έργο βγάζει έναν φοβερό μισογυνισμό, καθώς περιγράφει τις γυναίκες άλλοτε ως ανόητες, κι άλλοτε ως πανούργες. Ακόμη και η Λουκρέτσια που περιγράφεται σ’ όλο το έργο ως ενάρετη, τελικά ερωτεύεται τον Καλλίμαχο και συναινεί στη δημιουργία μιας παράνομης σχέσης κάτω απ’ τη μύτη του άντρα της. Δεν αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη της πράξης της, αφού θεωρεί πως η κοινωνία κι όλοι οι κοντινοί της την έσπρωξαν σ’ αυτή την απόφαση, οπότε αποφασίζει πως η τάση της να υποκύψει στην ηδονή της σχέσης με τον Καλλίμαχο είναι σημάδι από το Θεό και δε νιώθει πια την ανάγκη να απολογηθεί σε κανέναν για τις επιθυμίες της. Έτσι η γυναικεία φύση δέχεται μάλλον παθητικά και φαινομενικά μοιρολατρικά όσα της συμβαίνουν – και τη βολεύουν – χωρίς να παραδέχεται πως στην πραγματικότητα η αμαρτία βαραίνει το ίδιο και τον άντρα και τη γυναίκα, εφόσον επιλέγουν να την κάνουν.
Ένα αξιόλογο – γενναίο – έργο για να χαμογελάσει κανείς με τα διαχρονικά παθήματα των ανθρώπων και με την κουτοπονηριά και την υποκρισία όσων βιώνουν τη ζωή με εφήμερη και συμφεροντολογική ματιά, θεωρώντας πως η αρετή πέρα από μάλλον αδύνατη, είναι στόχος κυρίως των ανόητων που δεν ξέρουν ποιο είναι το καλό τους σε αυτή τη ζωή.
